تیبا که پیش‌ازاین با نام مینیاتور شناخته می‌شد، خودروی ملی شرکت سایپا است که در تاریخ ۲۳ آذر ۱۳۸۷ رونمایی شد. این خودرو نخستین محصول سایپا است که بر پایه پلتفرم ایکس ۲۰۰ طراحی و توسعه یافته است.
در فرایند طراحی تیبا، سایپا از مشاوران و طراحان معتبر بین‌المللی از کشورهای ایتالیا، آلمان و کره جنوبی بهره برد. همچنین، استفاده از قطعات مشترک با خودروهای پراید، کیا ریو و تندر ۹۰ در طراحی این خودرو کاملاً مشهود است. ناظمی، مدیر استراتژیک سایپا، با تأکید بر همکاری با مشاوران خارجی در این پروژه، معتقد است که تجربیات پیشین سایپا در تولید پراید و کیا ریو باعث کاهش هزینه‌های طراحی تیبا شده است.
مشخصات کلیدی تیبا
پلتفرم ایکس۲۰۰: تیبا اولین خودرویی است که بر روی این پلتفرم طراحی شده و این پلتفرم بعدها در بسیاری از دیگر محصولات سایپا نیز مورداستفاده قرار گرفت.
موتور: تیبا مجهز به موتور ۱۵۰۰ سی‌سی است که مصرف سوخت آن حدود ۶.۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر می‌باشد.
استاندارد آلایندگی یورو ۴: این خودرو با رعایت استاندارد آلایندگی یورو ۴ تولید شده است.
تیبا به‌عنوان اولین خودروی تولیدی بر پایه پلتفرم داخلی سایپا، نقش مهمی در تاریخ صنعت خودروی ایران ایفا کرده است.
تاریخچه تیبا
طراحی خودرو تیبا با پروژه‌ای به نام S81 در شرکت سایپا آغاز شد. در ابتدا، تولید این خودرو برای سال ۱۳۸۱ برنامه‌ریزی شده بود، اما به دلیل مسائل مختلف، از جمله تولید رنو تندر ۹۰، این پروژه در سال ۱۳۸۲ متوقف شد. در سال ۱۳۸۵، این پروژه مجدداً در دستور کار سایپا قرار گرفت.
در تاریخ ۲۳ آذر ۱۳۸۷ و با حضور محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران، خودرو با نام مینیاتور رونمایی شد. نام اولیه این خودرو که به زبان فرانسوی miniature بود، با املای اشتباه miniator نوشته شده بود. پس از اعتراضات و تذکرهای علی خامنه‌ای، نام خودرو به تیبا تغییر یافت. در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۸۹، خودرو دوباره با نام تیبا و با حضور احمدی‌نژاد رونمایی شد. ۶ آبان ۱۳۸۹ اولین خودروی تیبا به مشتری تحویل داده شد.
در لغت‌نامه دهخدا، تیبا به معنی آهو آمده است. در راستای تغییر نام از «مینیاتور»، بیش از ۹۰ هزار نام پیشنهادی به شرکت سایپا ارائه شد که در نهایت نام تیبا پس از بررسی‌های کمیته تغییر نام انتخاب گردید.
هزینه طراحی این خودرو حدود ۱۲۰ میلیون دلار بوده است. با استفاده از قطعات مشترک و طراحی‌های به‌کاررفته در خودروهایی همچون پراید و کیا ریو، هزینه تمام‌شده طراحی آن کاهش یافت. تیبا به‌عنوان خودرویی برای دهک‌های میانی و پایین جامعه و با قیمتی زیر ۱۰ میلیون تومان در زمان رونمایی معرفی شد.
این خودرو در سایپا کاشان تولید می‌شد و در سال ۲۰۱۲ فروش آن در اوکراین آغاز شد. در آن زمان، تیبا به‌عنوان ارزان‌ترین خودروی نو در بازار کشورهای اروپای شرقی شناخته می‌شد. بااین‌حال، تولید تیبا در مردادماه ۱۴۰۱ به دلیل مشکلات ایمنی متوقف شد.
انواع تیبا سدان
خودروی تیبا صندوق‌دار در پنج تیپ مختلف عرضه می‌شود که شامل SL، LX، EX، SX و پلاس هستند. از این میان، بیش از 90 درصد از نسخه‌های تیبا از تیپ SX هستند و سایر تیپ‌ها در تعداد نسبتاً کمتری تولید شده‌اند. برخی از امکانات مشترک در تمامی تیپ‌های تیبا عبارتند از:
شیشه‌بالابر برقی جلو
تهویه‌مطبوع دستی
فرمان هیدرولیک
مه‌شکن جلو و عقب
رادیوپخش با پورت USB
قابلیت تنظیم ارتفاع چراغ‌های جلو از داخل کابین
تنظیم ارتفاع صندلی راننده
ترمز ABS
تیپ SL کم‌آپشن‌ترین نسخه تیبا صندوق‌دار است که تنها تا سال 1392 تولید شد و امکانات آن محدود به موارد ذکر شده است. تیپ بعدی، LX، علاوه بر امکانات تیپ SL، به ایربگ راننده مجهز است و تنها تا سال 1395 تولید شد.
تیپ SXکه پرطرفدارترین نسخه تیبا است، از سال 1389 تا 1401 تولید شد و در فاصله سال‌های 1393 تا 1397، نسخه دوگانه‌سوز این تیپ نیز در تعداد محدود وارد بازار شد. تفاوت اصلی بین تیپ SX و LX، بهره‌مندی تیپ SX از ایربگ سرنشین جلو است.
در سال‌های 1395 تا 1397، تیبا با یک تیپ فول‌آپشن به نام EX عرضه می‌شد. تفاوت‌های تیپ EX با تیپ SX شامل مواردی همچون شیشه بالابر برقی عقب، آینه‌های جانبی برقی و رینگ آلومینیومی ۱۴ اینچی است.
تیبا پلاس
سایپا تیبا
تیبا پلاس که در بازار به تیبا آپشنال نیز معروف است، در مدل‌های 1399 و 1400 در تعداد محدود تولید شد. این نسخه به طور قابل‌توجهی از نظر ظاهری با سایر تیپ‌ها متفاوت است و ویژگی‌هایی مانند آینه‌های جانبی جدید با قاب هم‌رنگ بدنه (مشابه آینه‌های ساینا و کوییک)، جلوپنجره با قاب کرومی، زه کرومی بالای قاب پلاک عقب، رنگ مشکی قسمت پایین سپر جلو، طرح جدید قالپاق‌ها، شیشه‌های عقب دودی و برچسب TIBA PLUS بر روی درب‌های جلو را به همراه دارد.
درحالی‌که تیبا پلاس فاقد رینگ آلومینیومی است، از نظر امکانات رفاهی به‌مراتب کامل‌تر از تیپ EX است. برخی از امکانات اضافه‌شده در تیبا پلاس شامل:
سیستم مالتی‌مدیا با مانیتور لمسی و بلوتوث
سنسور پارک عقب
دوربین دید عقب
کف‌پوش سه‌بعدی کابین و صندوق بار
روکش چرمی صندلی‌ها
دزدگیر فابریک
انواع تیبا هاچ‌بک
تیبا 2، نسخه هاچ‌بک تیبا، دارای تنوع کمتری در تیپ‌ها نسبت به تیبا سدان است و تنها در سه تیپ SX،EX و پلاس عرضه می‌شود.
تیپ SX از 1393 تا 1395 تولید شد و امکانات آن مشابه با تیپ SX نسخه سدان است.
تیپ EXکه بیشترین تعداد تولید و فروش را در بازار دارد، نسبت به تیپ SX از امکانات بیشتری برخوردار است. تفاوت اصلی بین تیبا 2 تیپ SX و EX در شیشه‌بالابر برقی عقب و تنظیم برقی آینه‌های جانبی است. همچنین، تا سال 1395 امکان سفارش رینگ آلومینیومی برای هر دو تیپ SX و EX وجود داشت.
تیبا 2 پلاس
در مدل‌های 1399 و 1400، مانند تیبا صندوق‌دار، تیبا 2 پلاس هم تولید شد. این نسخه از نظر ظاهری و امکانات با دیگر تیپ‌ها تفاوت‌های قابل‌توجهی دارد. برخی از ویژگی‌های ظاهری تیبا 2 پلاس شامل:
رنگ مشکی قسمت پایینی سپرها
آینه‌های جانبی جدید با قاب هم‌رنگ بدنه (مشابه آینه‌های ساینا و کوییک)
طرح جدید قالپاق‌ها
حذف زه روی درب‌ها
اضافه‌شدن ریل سقفی (روف رَک)
قاب کرومی جلوپنجره
برچسب TIBA 2 PLUS روی درب‌های جلو
شیشه‌های عقب دودی
تیبا 2 پلاس همچنین به امکانات رفاهی بیشتری نسبت به تیپ EX مجهز است که از جمله این امکانات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیستم مالتی‌مدیا با مانیتور لمسی و بلوتوث
ترمیم داخلی مشکی
روکش چرمی صندلی‌ها
کف‌پوش سه‌بعدی کابین و صندوق‌بار
سنسور پارک عقب
دوربین دید عقب
ویژگی‌های فنی تیبا
موتور و گیربکس
موتور M15 تیبا به طور عمده از طراحی موتور خودروهای کیا ریو و پراید الگوبرداری شده است. این موتور در همکاری با شرکت FEV آلمان توسعه یافته است، شرکتی که طراحی موتور خودروهای سمند و دنا (ای‌اف‌سون) را نیز در کارنامه دارد. به دلیل این همکاری، حجم موتور پراید از ۱۳۰۰ سی‌سی به ۱۵۰۳ سی‌سی افزایش یافت و نسبت تراکم آن از ۸.۵ به ۹.۷ ارتقاء پیدا کرد. همچنین، حداکثر توان خروجی موتور به ۸۷ اسب بخار رسید که برای یک موتور ۱۵۰۰ سی‌سی به‌طورکلی توان پایینی به شمار می‌آید. از سال ۱۴۰۰، این موتور موفق به دریافت استاندارد آلایندگی یورو ۵ شد.
بااین‌حال، پس از تقویت موتور، سیستم انتقال قدرت پراید نتوانست نیروی جدید موتور را تحمل کند. برای مقابله با این مشکل، تغییراتی در گیربکس انجام شد؛ به‌ویژه، دنده دو گیربکس پراید تغییر یافت و فنر کلاچ تقویت شد. به همین دلیل، سامانه کلاچ تیبا سفت‌تر از پراید است.
تعلیق
سیستم تعلیق جلو تیبا از نوع مک‌فرسون است و به‌طور کامل مشابه سیستم تعلیق کیا ریو طراحی شده است. این سیستم تعلیق نسبت به سیستم تعلیق پراید عملکرد و پایداری بهتری دارد. در سیستم تعلیق جلو تیبا، میل موج‌گیر و میل کششی به طور مستقل از هم عمل می‌کنند، درحالی‌که در پراید این دو قطعه به طور مشترک عمل می‌کردند.
بسیاری از قطعات سیستم تعلیق و اکسل جلو تیبا مشابه ریو هستند، از جمله:
کمک‌فنرها (Dampers)
اتصالات لاستیکی و بوش‌های تعلیق (Rubber Mountings and Bushes)
طبق (Control Arm)
توپی (Hub)
بلبرینگ‌ها (Bearings)
رینگ و تایر (Wheel and Tires)
میله کششی (Tension Rod)
بااین‌حال، برخی قطعات از جمله میل موج‌گیر (Stabilizer)، سگدست (Knuckle) و فنر (Coil Spring) که شباهت زیادی با ریو دارند، به دلیل تفاوت‌های جزئی، امکان تعویض و جایگزینی مستقیم با هم را ندارند.
سیستم تعلیق عقب تیبا از نوع میله پیچشی نیمه‌مستقل (Semi-independent) است که مشابه سیستم اکسل عقب خودروهایی همچون تندر ۹۰، دوو سیلو، پراید و ریو طراحی شده است.
سیستم ترمز
سیستم ترمز تیبا مشابه سیستم ترمز کیا ریو است و در این بخش نیز از کمک‌های فنی شرکت بوش آلمان استفاده شده است. این ویژگی باعث بهبود عملکرد و کارایی سیستم ترمز تیبا می‌شود.
ایسیو زیمنس بایفیول شبکه تیبا دوگانه‌سوز کروز CBR*CA6، یکی از انواع ایسیوهای قدرتمند و پیشرفته از نسل اولیه سیستم‌های بایفیول است. این ایسیو دارای بردی بسیار قوی بوده و برای خودروهای دوگانه‌سوز طراحی شده است.
در مقایسه با مدل CBE، این ایسیو از نظر ساختار برد تفاوت چندانی ندارد، اما تفاوت اصلی در این است که CBE تنها برای برخی از نسخه‌ها مناسب است و قابلیت نصب بر روی همه انواع ایسیوهای زیمنس بایفیول را ندارد. از سوی دیگر، CBR با قابلیت پشتیبانی از شبکه‌های مختلف، امکان نصب روی انواع مدل‌های قدیمی و جدید ایسیوهای زیمنس بایفیول را فراهم می‌کند و می‌تواند با برنامه‌های متنوعی استفاده شود.
